‘Muziek maakt slim!’ hoor je tegenwoordig vaak

Als musicus werd ik gegrepen door deze publicatie. Het is zo waar!
Een 'kritische noot' bij hoe wij aankijken tegen het vak muziek.

De auteur is Jeroen Schipper.

 ‘Waarom zou je eigenlijk muziekles geven?’ Dit vraag ik vaak aan basisschoolteams die hun muziekonderwijs willen opfrissen. Veelgehoorde antwoorden zijn: ‘Muziek verbindt’, ‘Even lekker stoom afblazen’ of ‘De kinderen genieten ervan’. Dat vind ik fijne antwoorden. En het klopt.

‘Muziek maakt slim!’ hoor je tegenwoordig ook vaak. En ook dat klopt. In de media kom ik regelmatig wetenschappelijke studies tegen die aantonen dat muziekonderwijs een positieve invloed heeft op de cognitieve ontwikkeling. Ook op sociaal-emotioneel gebied en bij taalverwerving zou muziekles veel goeds doen. Muziekpedagogen grijpen dergelijke onderzoeksresultaten gretig aan om ons vak te legitimeren. En terecht; de wankele positie van het huidige muziekonderwijs wordt verstevigd door dit soort argumenten.
Maar toch, als je het om zou draaien dan zie je hoe vreemd dat eigenlijk is. Lees je ooit ergens hoe goed rekenonderwijs is voor het maat- en ritmegevoel? Of dat jonge kinderen die veel lezen later makkelijker muzieknotatie leren? Of dat Engelse les als belangrijk bijeffect heeft dat een kind meer inzicht krijgt in popmuziek? Natuurlijk niet. Rekenen, lezen en Engels zijn gewoon belangrijke vakken bij de voorbereiding van het kind op een volwaardige rol in de samenleving.
Maar het vak muziek lijkt legitimatie buiten zichzelf nodig te hebben. Dat zit mij dwars. De samenleving is doordrenkt van muziek. Op iPod’s en smartphones. In de media. Op betekenisvolle momenten als een huwelijk of een uitvaart. Bij belangrijke maatschappelijk gebeurtenissen zoals sporttoernooien. Of een troonsopvolging… En wat dacht je van de invloed van muziek op de identiteitsontwikkeling? Muziek heeft die belangrijke rol omdat het een unieke vorm van communicatie is waarin menselijke ideeën en gevoelens uitgedrukt kunnen worden die niet op een andere manier uitgedrukt kunnen worden. Kinderen daarmee in aanraking brengen en daarmee vertrouwd te maken, dát is voor mij het belang van muziekonderwijs. Andere positieve bijeffecten zijn mooi meegenomen.

Gevoelens uitdrukken
Ik geef geen muziekles om muzikanten te kweken. Ik geef ook geen muziekles voor de gezelligheid. Ik geef muziekles om wat ik zie dat muziek doet met kinderen. Bijvoorbeeld met een leerling als Brian: een meervoudig gehandicapte jongen die op veel gebieden moeilijk meekomt, maar in mijn muzieklessen letterlijk staat te springen van plezier, op de piano speelt en op zijn gehoor tweede stemmen verzint bij liedjes.
 

Ik geef geen muziekles omdat je er slim van wordt. Ik geef muziekles omdat je er mens van wordt!

Kijk, dit bedoel ik nou!

Jeroen Schipper is vakdocent muziek in primair- en speciaal onderwijs en schrijver van twee liedbundels voor het basisonderwijs. Hij schreef ook veel van de liedjes bij de prentenboeken rond Bino en voor Bino de Musical. Meer info: www.jeroenschipper.info

Mensen met een hoog IQ verwerken zintuiglijke informatie anders dan anderen

Bron: www.scientias.nl

Met een hoog IQ bent u niet alleen intelligenter, u verwerkt informatie van uw zintuigen heel anders. Het brein is ‘kieskeurig’ en hierdoor veel efficiënter. Dat stellen wetenschappers in een studie.
Het brein is efficiënter als het om selectie van zintuiglijke informatie gaat. Bij bijvoorbeeld bewegende objecten, is de informatie van het object zelf belangrijker dan de informatie van de achtergrond waartegen de beweging zich afspeelt. Dus neigt het brein om mindere relevante achtergrondbeweging te onderdrukken
“Dit betekent niet dat mensen met een hoog IQ beter visueel waarnemen,” zegt Duje Tadin van de University of Rochester over zijn studie in Current Biology. “Hun visuele waarneming is meer discriminerend. Kleine bewegende objecten zien ze uitstekend, maar ze hebben wel moeite met grote, achtergrondbewegingen.” Klik hier voor een filmpje van dit onderzoek: Testing Your "Motion Quotient"
 
Onderzoek
Deelnemers keken in drie formaten cirkels naar bewegende balken op een scherm. Ze moesten vertellen of ze zich naar links of rechts bewogen. De onderzoekers namen de tijd op die het de deelnemers kostte om de juiste beweging te zien. Mensen met een hoog IQ hadden veel minder tijd nodig om de goede beweging te detecteren in de kleinste cirkels. Dit bevestigt eerder onderzoek dat mensen met een hoog IQ sneller perceptueel beoordelen en snellere reflexen hebben. Bij de grotere objecten, dus bij de balken in een grotere cirkel, gebeurde het tegenovergestelde: de intelligentere mensen zagen pas veel later welke kant de balken opgingen.

WIST U DAT…Uw IQ ook af te leiden is uit uw Facebookgegevens?

 
Efficiëntie
“Iets in het hoge IQ-brein voorkomt dat de mensen snel grote achtergrondbeweging zien,” zegt Tadin. Denk maar aan wanneer we ergens lopen of rondrijden, alles zien we dan eigenlijk bewegen, omdat we zelf bewegen. Dit blokkeren van achtergrondbeweging gebeurt niet bewust, maar automatisch en het is een fundamenteel verschil in hoe het brein met een hoog IQ werkt ten opzichte van het brein met een lager IQ. Het hoge IQ-brein blokkeert afleiding beter. En dit kan handig zijn als er meer informatie op te nemen is dan wij eigenlijk op kunnen nemen. Het hoge IQ-brein selecteert wat belangrijker is en werkt hierdoor efficiënter doordat het zich goed kan focussen op de informatie die er om doet. “Een efficiënt brein móet wel kieskeurig zijn,” voegt Tadin toe.
Hoe snel iemand beweging van grote of kleine objecten kan waarnemen, is dus gelink aan het IQ. Zo’n dergelijke bewegingstest kan nu dus ook een indicatie van het IQ geven. “Intelligentie is zo breed, je kunt het eigenlijk niet aan één deel van het brein koppelen,” zegt Tadin. “Maar omdat de taak zo simpel is en toch zo nauw verbonden is met het IQ, kan het ons wel aanwijzingen geven wat het is wat een brein meer efficiënt maakt, en daarmee, meer intelligent.”

...en natuurlijk: hoe je een gemiddeld brein efficiënter kunt gebruiken, en dus intelligenter kunt maken, denk ik dan! En dat is dn de zogenaamde 'growth mindset' wat betreft intelligentie: intelligentie is niet iets wat vaststaat; het kan wel degelijk uitgebreid worden!

hoogbegaafdheid en differentiëren

Twee artikelen uit: PrimaOnderwijs.nl, waarin hoogleraar talentontwikkeling, wetenschap en techniek: Juliette Walma van der Molen duidelijk maakt wat het belang is van 'hogere-orde denken'.
Dit is wat ik eerder besprak in mijn blog 'de taxonomie van Bloom'.

Het Nederlandse onderwijs is te veel afgestemd op de middenmoot (...) Slimme kinderen kunnen zich daardoor vervelend gaan gedragen. Maar ook als er geen problemen zijn, moet je hoogbegaafden op school uitdagen, zegt Zij. Volgens haar moet in het ondewijs meer aandacht komen voor het hogere-orde denken.
Voorbeeld over kikkers (toevallig ook het voorbeeld dat ik voor 'de taxonomie van Bloom' gekozen had)
Lagere-orde vragen: wanneer kwaken kikkers? Hoe ademen kikkers? En kikkervisjes? Wat eten kikkers? Wat is koudbloedig?
Hogere-orde vragen: welke relatie is er tussen de lichaamsbouw van de kikker en zijn manier van voortbewegen? Wat moet er aan een kikker veranderen om te kunnen overleven in de woestijn? Ontwerp en beschrijf een kikkerparadijs, maak hierbij een tekening.
Bij hogere-orde vragen gaat het erom dat kinderen informatie leren analyseren, op waarde schatten en er vervolgens zelf iets nieuws mee doen. Dat is veel interessanter voor hoogbegaafden, maar ook de ander leerlingen steken er veel van op. In de Plusklassen die veel scholen tegenwoordig oprichten worden vakken als chinees of Spaans gegeven, maar eigenlijk is dit weer lagere-orde denken; onthouden en toepassen. Je gebruikt dan niet het talent van hoogbegaafden om zelf te denken. Het gevolg is dat ze lui worden. De leraar moet ze naar de zone van de naast ontwikkeling trekken, waardoor ze worden gedwongen net iets hoger te reiken.
Dat vergt extra inzet van de leerkracht. Daarvoor is een parapluvisie nodig: boven de lesmethode staan en verplaats je in het kind: waar heeft het behoefte aan? Hoe denkt het? Zelf probeert Walma van der Molen leerkrachten weer te laten denken als een kind: als de trein te laat is, kun je je ergeren; je kunt je ook verwonderen over de wiskundige manier waarop het spoorboekje in elkaar zit en over het feit dat een klein foutje het hele systeem in de war kan laten lopen!

Leraren denken dat ze alles moeten weten, maar dat hoeft niet. Slimme kinderen kunnen moeilijke vragen stellen. Je kunt duidelijk maken dat je het niet weet en dat inzichten kunnen veranderen. Deze aanpak maakt het toetsen van vorderingen lastig. Maar door de aanleg van een portfolio kun je de creatieve ontwikkeling van een kind ook zichtbaar maken. Het gaat erom waar de kwaliteiten van het kind liggen.
Dit is precies wat wij de ouders bij de kennismakingsbijeenkomst van de plusklas 5/6 afgelopen week hebben duidelijk gemaakt. Door onze ervaring dit jaar in groep 6, 7, 8 en de vragen van leerkrachten en ouders naar cijfers, leek het ons goed dit punt nu van tevoren aan te stippen. Dat voorkomt teleurstelling, menen we.
En 'waar de kwaliteiten van het kind liggen', sluit helemaal aan bij mijn visie op hoogbegaafde kinderen: ik wil ze 'leren leven'. Dat houdt in dat ze leren tevreden te zijn met hoe en wie ze zijn. Ja, er zelfs trots op durven zijn. En hun talenten natuurlijk op een goede manier leren in te zetten.

Leer differentiëren

Uit onderzoek van de inspectie uit 2012 blijkt dat de helft van de leraren in het VO geen rekening houdt met verschillen in de klas: ze zoeken nog naar een passende vorm, zien het nut van differentiatie niet in, het kost te veel tijd, niet toepasbaar in lessen van 50 minuten...
Maar omgaan met verschillen is nodig voor passend onderwijsbeleid. Door de differentieren kunnen leraren en scholen betere schoolprestaties realiseren. Dit vereist kennis en inzicht m.b.t. leerstof, leerprocessen, leerstijlen, didactisch repertoire, organisatorische vaardigheden en klassenmanagement. Grappig: dit zijn allemaal onderwerpen die ik al had aangestipt in het zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas'. Dus of het nu gaat om kleuter of pubers: het gaat erom of wij bereid zijn onze aanpak t.a.v. verschillen in de klas te veranderen.

Optimaal presteren
Basisvoorwaarde om vorm te kunnen geven aan omgaan met verschillen is dat leerkrachten regisseur zijn van hun eigen onderwijs en zelf de onderwijsdoelen bepalen bij de leerstof. Verder moet je over een groot pakket aan vaardigheden beschikken: het creeren van een positief pedagogisch klimaat, gebruikmaken van didactische variatie en goven de stof en de methode kunnen staan. Zo dragen leerkrachten bij aan het optimaal presteren van elke leerling; zwakker of gtalenteerd. bovendien gaat differentieren onderpresteren van goed leerlingen tegen, voorkomt het uitval van leerlingen met veel ondersteuningsbehofte, werkt het motivatieverhogend, voorkomt het ordeproblemen en levert het een positieve bijdrage aan het klassenmangement van leraren.
Dat zijn nogal wat positieve gevolgen! Ik herinner mij inderdaad dat ik via via hoorde dat mijn directeur zich positief had uitgelaten over mijn aanpak in de kleuterklas met de opmerking dat het zelfs gedragproblemen oploste! En dat klopt inderdaad.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat evenwicht tussen structuurondersteuning en autonomieondersteuning van groot belang is. Het idee van zelfstandig werken uit de jaren tachtig gaf leerlingen winig structuur voor het leren en vaak te veel auronomie. Sommige kinderen verdrinken in te veel vrijheid en hebben mjuist structuur nodig om effectief te leren.

Structuurondersteuning is ook instrucite geven en dat betekent niet dat je als leerkracht gaat zeggen hoe het moet, maar dat je kinderen aan het denken zet zodat ze zelf tot leren komen en cognitief worden uitgedaagd. Kinderen de tools en de bouwstenen geven en leren om verbanden te leggen, is heel belangrijk in onze snel veranderende maatschappij (zie hoofdstuk 7 van mijn zorgplan Knappe Koppies!) Kijk naar wat kinderen al kunnen; daarbij aansluiten zorgt voor een effectiever leerproces. Zelf noem ik dit 'high trust': vertrouwen tonen in de potentie van het kind. Dit geeft hem zelfvertouwen en een gevoel van veiligheid. Dit maakt reiken naar de zone van de naaste ontwikkeling gemakkelijker.
Om de kwaliteit van onderwijs te verhogen is het belangrijk niet alleen naar zorgleerlingen te kijken, maar ook naar excellente leerlingen. Schoolteams moeten niet alleen maar doen, doen, doen; maar rustig waarnemen wat leerlingen nodig hebben. Begin met kijken naar observaties en toetsgegevens en pak problemen systematisch aan. Toetsgegevens zijn niet heilig, maar vooral informatief en kunnen het vormgeven van je onderwijs sturen. Op vast momente vraag je je als team af: doen we de goede dingen? Geven we iedere leerling wat hij nodig heeft? Van daaruit kun je omgaan met verschillen, opbrengstgericht werken en prestaties verbeteren.
 

Architecto

versie in Levelspel

vorige versie

Architecto voldoet aan bijna alle voorwaarden die ik in mijn zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas' noem. Alleen de mogelijkheid tot samenwerken is er niet echt.

Dit spel bestaat uit een opdrachtboekje en blokjes waarmee de ruimtelijke bouwwerken op de opdrachtkaarten nagebouwd moeten worden. Vaardigheid die gestimuleerd wordt: ruimtelijke orientatie
De opdrachten zijn oplopend in moeilijkheidsgraad en behoeven nauwelijks instructie!

inhoud van de doos

Boggle flash

Dit spel bestaat uit 5 'kastjes' met een display waar een letter op verschijnt. De bedoeling is zo snel mogelijk een woord van 2 tot 5 letters te leggen. De software controleert of dit goede Nederlandse woorden zijn en geeft er punten voor. Ook de tijd wordt bijgehouden.

Nadeel: het zijn hoofdletters
Oplossing: de software moet aangepast worden zodat er kleine blokletters getoond worden. Hiermee is mijn man aan het experimenteren!

Tweede nadeel: de tijd die gegeven wordt is te kort voor de meeste kleuters, zelfs al hebben ze een ontwikkelingsvoorsprong.
Oplossing: ook hier probeert mijn lieve man iets aan te veranderen!

Wat ik er heel positief aan vind: eindelijk een van de taalspelletje dat vraagt om handelen met concreet materiaal en het is ook nog eens zelfcorrigerend!

Zodra we het werkend hebben met de aanpassingen, laat ik het weten!

Droom voor ons land

"Mijn droom voor ons land" van Vivienne Nooij, geplaatst op 11-4-2013

Passend openbaar onderwijs voor hoogbegaafde kinderen!

Gisteren moest ik mij maar aanpassen
Vandaag kost het mijn ouders extra geld
Maar morgen...
Is er passend openbaar onderwijs voor ieder kind!
Dat is mijn droom voor uw en ons koninkrijk

Want ik weet heel veel voor mijn leeftijd
Eén keer uitleg is voor mij vaak al genoeg
Om mijzelf op school toch uit te dagen
Schrijf ik dan maar in spiegelschrift
Of ben ik continu in beweging
Ik wiebel en ik teken
Of………
Ik trek mij juist terug
Onzichtbaar
Ik raak gefrustreerd, depressief
Ben soms zelfs suïcidaal
De situatie is verre van ideaal

Dit terwijl mijn potentie toch zo groot is
Ik ben hoogbegaafd
Misschien wel potentieel briljant
Toch heb ik ook behoefte aan instructie
Maar dan wel op mijn eigen niveau
Wil mijn intellect verkennen
Zonder een plafond
Als onderdeel van de groep
Niet als de eeuwige uitzondering

Gelukkig zijn er steeds meer scholen
Die aansluiten op mijn behoefte
Morgen zijn wij uw leiders, uitvinders en adviseurs
Waarom wil de staat dan niet voor ons zorgen?
Investeer toch alsjeblieft in ons potentieel
Dat is ook van belang voor het grotere geheel

Gisteren eindigde van de hoogbegaafden
Slechts 16% met een universitaire studie
Laat dat morgen anders zijn…
Laat ons anders zijn…
Maar laat de financiering van ons onderwijs
niet langer een discussie zijn!

Passend openbaar onderwijs voor ieder kind!
Dat is mijn droom voor uw koninkrijk

Opleiding afgerond, lekker verder werken met 'mijn' kleuters!

Ik kon het niet laten: een beetje officieel doen en Jan Kuipers het eerste exemplaar overhandigen van het zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas'.

Voor iedereen die belangstelling heeft: mail me maar als je een exemplaar wilt ontvangen!

welkom!!

Een hartelijk welkom voor de directeuren en IB-ers van de

die nu al de moeite nemen om een kijkje te nemen op deze site!

Rechts onder 'juni' en 'mei' vind je de andere blogjes die ik de afgelopen tijd heb geschreven.
Kijk gerust of er iets bij is waar je wat aan hebt.

Kom je in je werk een artikel tegen dat te maken heeft met hoogbegaafdheid, 'excellente leerlingen' of slimme kleuters, laat het me even weten. Dan kan ik er een samenvatting van schrijven, zodat iedereen die hier af en toe rondneust, op de hoogte blijft.

Het geheel is meer dan de som der delen!

Logisch-redeneerspelletjes

Materialen voor kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong die ik binnenkort ga bespreken:

• IQ cabin, IQ fit, IQ splash en IQ puzzler van Smart Games
• Katamino
• Tangramino
• Sudoku Jr.
• wirrel warrel puzzels
• Super Mind
• knikkerspel
• Square by square, Shape by shape, Brick by brick, Block by block en Tip over van Think Fun

Taxonomie van Bloom

taxonomisch niveau	definitie	werkwoorden te gebruiken bij het formuleren van doelstellingen
1 kennen	reproduceren van feiten	noemen, herkennen, opsommen
2 begrijpen	aantonen dat kennis een betekenis heeft	herinneren, verklaren, verhelderen, verder denken
3 toepassen	gebruiken van elementen in nieuwe situaties	gebruiken, toepassen, concretiseren
4 analyseren	elementen in hun structuur onderzoeken	beschrijven, specifiëren, lokaliseren
5 synthetiseren	structuur bouwen door elementen samen te voegen	ordenen, combineren, opnieuw samenstellen, herbouwen
6 evalueren	kritisch oordeel vellen	controleren, schatten, aannemen, kiezen, testen, verbeteren

Bloom geeft een oplopend niveau in hoe we vragen kunnen stellen of opdrachten kunnen geven.

1.     Het meest eenvoudig zijn de ‘kennisvragen’: waarin verandert Rupsje Nooitgenoeg nadat hij veel heeft gegeten?

2.    Daarna komen de vragen die een beroep doen op begrip: ‘vertel eens waar het verhaal van gisteren over ging’. Hierbij moet de leerling het verhaal begrepen hebben om de belangrijkste zaken te kunnen noemen.

3.    Vervolgens krijgen we de zogenaamde ‘toepassingsvragen’: ‘welk dier verandert ook heel sterk tijdens zijn leven?’ (kikker)

4.    Vragen waarbij de leerling moet analyseren: ‘leg de plaatjes van kikkerdril tot kikker in de juiste volgorde en leg uit wat er moet veranderen om tot een volgend stadium te komen’

5.    Vragen die een beroep doen op het synthetiseren van kennis: ‘bedenk eens een nieuw dier en laat dat net zo’n metamorfose ondergaan als het kikkervisje en de rups’.

6.    En tenslotte de vragen die van de leerling vragen om te evalueren: ‘denk je dat dieren zoals kikker en vlinder geschapen zijn of zouden ze door evolutie ontstaan zijn?’

Het zal duidelijk zijn dat deze laatste drie niveaus een veel hoger denkniveau van het kind vraagt. Bovendien maakt het onszelf bewust van welke vragen we veelal stellen, welke vragen we eenvoudig aan de knappe koppies kunnen stellen en welke vragen of opdrachten we niet zo snel zouden bedenken, maar van tevoren zullen moeten voorbereiden. Dit model is zeer geschikt te gebruiken tijdens projecten en thema’s. Binnen iedere kringactiviteit en bij elke taak kun je op deze manier gaan differentiëren. Uiteraard vergt het wel wat oefening om handigheid te krijgen in het vlot verzinnen van de hogere-ordevragen.
Op knappe-koppies.blogspot.nl zal ik komend schooljaar dit model geregeld gebruiken om kleuterthema’s uit te werken.

Castle logics

Castle logics

doet een beroep op de ontwikkelingsgebieden: logisch-redeneren, ruimtelijk inzicht en fijne motoriek.

Doel: waar moet de kleine toren komen...en waar de grote toren?

Dit spel voldoet aan alle criteria die ik in het zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas' heb opgesteld.

Castle Logix kan al vanaf 3 jaar gespeeld worde, zegt de handleiding. Maar of zulke jonge kinderen de bedoeling al begrijpen...?